Η ανασύνθεση του ιστορικού παρελθόντος ενός λαού βασίζεται στην ενδελεχή μελέτη και αξιοποίηση των πηγών και στη συνδρομή της επιστήμης της Αρχαιολογίας. Η καταγραφή των βασικών αρχών της Αρχαιολογίας εισάγει τον αναγνώστη στον κόσμο μίας ανθρωπιστικής επιστήμης που συνεργαζομένη αρμονικά με τις φυσικές επιστήμες έχει ως μοναδικό μέλημα την ανασύσταση του παρελθόντος της ανθρωπότητας γενικά ή ενός λαού ειδικά, στην προκειμένη περίπτωση του βιβλικού Ισραήλ.

Αναζητώντας και καταγράφοντας την παρουσία  του λαού αυτού στο χρόνο και στο χώρο κρίνεται σκόπιμη η αποτύπωση του πολιτιστικού περιβάλλοντος των όμορων λαών της Αρχαίας Εγγύς Ανατολής, των λαών που αναφέρονται στο βιβλικό κείμενο. Οι ιδέες και οι παραδόσεις των λαών αυτών όχι μόνο επηρέασαν τη σύνταξη του κειμένου της Βίβλου αλλά διαμόρφωσαν το κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο της ένταξης του Ισραήλ στο ρου της ιστορίας.

Τα ίχνη των πολιτισμών και των διάφορων ιστορικών φάσεων του αρχαίου Ισραήλ καθίστανται εμφανή στις διάφορες αρχαιολογικές περιόδους της γης του Ισραήλ από την εποχή του Λίθου μέχρι την έλευση του Χριστού. Η σταδιακή παράθεση των αρχαιολογικών ευρημάτων από τη γη του Ισραήλ φωτίζει το απώτερο παρελθόν και τις συνθήκες υπό τις οποίες ο βιβλικός Ισραήλ αναπτύχθηκε ή συρρικνώθηκε πολιτιστικά.

Με οδηγό τις βιβλικές και τις εξωβιβλικές μαρτυρίες, αλλά και τα αρχαιολογικά ευρήματα καθίσταται εφικτή η κατανόηση των κοινωνιολογικών δεδομένων που διαμορφώθηκαν από την πρώτη κοινωνία των πρωτοπλάστων μέχρι την κοινωνία της εποχής του Χριστού. Έτσι αποκαλύπτεταιτο σταδιακό πέρασμα από την ατομικότητα στη συλλογικότητα, από την οικογένεια – φυλή στο έθνος και ηανάπτυξη επιμέρους θεσμών που διαμόρφωσαν τις προϋποθέσεις της διαδοχικής μεταβολής ενός νομαδικού περιπλανώμενου λαού σε φυλετικά οργανωμένη κοινωνία, της οργάνωσής του σε δομημένο βασίλειο υπό την εξουσία ενός μονάρχη και της διατήρησής του στο χρόνο υπό καθεστώς υποδούλωσης σε ξένους λαούς, όπως οι Ασσύριοι, οι Βαβυλώνιοι, οι Πέρσες, οι Έλληνες και οι Ρωμαίοι.

Θεσμοί όπως η βασιλεία, η δικαιοσύνη, η οικογενειακή αλληλεγύη, η δουλεία, η ιερωσύνη διαδραμάτισαν σημαίνοντα, αν όχι καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση των προϋποθέσεων της αδιάλειπτης παρουσίας του λαού του Ισραήλ στην ιστορία. Η λατρεία του Θεού, όπως αυτή καλλιεργήθηκε στο πρώτο ιερό της ερήμου, τη σκηνή του Μαρτυρίου, στους Ναούς του Σολομώντα, του Ζοροβάβελ και του Ηρώδη – της εποχής του Χριστού, αλλά και στις Συναγωγές της Διασποράς και της γης του Ισραήλ συνιστά όχι μία απλή τυπική τελετουργία αλλά την ενοποιό δύναμη που διατήρησε το λαό του Ισραήλ στο πέρασμα των αιώνων. Οι διάφορες εορτές, όπως το Σάββατο ή το Πάσχα, η Χανουκά κ.ά, που μέχρι σήμερα εορτάζονται από τους Ισραηλίτες δύνανται να έχουν ως σημείο αναφοράςθεολογικά ή ιστορικά γεγονότα του απώτερου παρέλθοντος και παρουσιάζονται ως βασικοί μάρτυρες της ιστορικής πορείας του Ισραήλ.

Κατακλείοντας θα πρέπει να επισημανθεί ότι η μελέτη αυτή πέραν της απόπειρας της ανασύστασης του ιστορικού παρελθόντος του βιβλικού Ισραήλ, με τη συνδρομή της επιστήμης της Αρχαιολογίας, επιχειρεί να αναδείξει το ιστορικοαρχαιολογικό πλαίσιο, στο οποίο εντάσσεται η έλευση του Χριστού στον κόσμο και να διαφωτίσει τα θρησκευτικά και κοινωνικά δεδομένα της εποχής του.